Na uroczystość odsłonięcia pomnika Marii Teresy w Wiedniu w maju 1888 przybyło 66 arcyksiążąt i arcyksiężnych z linii cesarsko-królewskiej. Duża rodzina a przy tym niesforna, której cechami charakterystycznymi była zmienność i nieokiełznany temperament.

Cesarz Franciszek Józef co i raz musiał tuszować jakiś skandal, wynikający z nieobliczalnego zachowania któregoś z członków cesarskiej dynastii. Aberracje umysłowe ujawniały się w różnych okolicznościach i przybierały mniej lub bardziej jawne formy.

Trudno się temu dziwić. Bezwzględnie przestrzegane prawo domowe (Hausgesetz) stanowiło, że związek małżeński Haburgów może być zawierany tylko w parterami równorzędnymi ( ebenbürtig). Wykluczone były domy protestanckie oraz prawosławne a także dom sabaudzki, ze względu na papieża (więźnia Watykanu) po ustanowieniu przez króla Wiktora Emauela II stolicy państwa w Rzymie. Zapleczem partnerów ślubnych cały czas pozostawał dom bawarski dając tak bliskie związki krwi, że widać było tego negatywne rezultaty.

Dlatego Rudolf, gdy przysżło mu szukać żony, przy takich warunkach brzegowych, mógł rozpatrywać kandydatury tylko dwóch księżniczek: Matyldy Saskiej oraz Stefani Belgijskiej, której pradziadkiem był Leopold II Habsburg-Lotaryński – święty cesarz rzymski.

Jednakże wydaje się, że nie tylko geny warunkowały dewiacyjne zachowania członków rodziny powodujące trudności w funkcjonowaniu społecznym i behawioralnym. Drugim czynnikiem było wychowanie, co najjaskrawiej uwidoczniło się w przypadku cesarzewicza. Cesarz Franciszek Józef traktował Rudolfa nie jak syna, lecz jak kadeta, którego trzeba wykształcić na twardego dowódcę.

Od trzeciego roku życia maluch musiał nosić mundury wojskowe i brać udział w przeglądach wojsk siedząc na koniu wraz z opiekunem. Kiedyś rozpłakał się na widok maszerującego oddziału, co cesarz uznał za incydent oburzający i haniebny. W wieku 6 lat wyszedł spod kurateli kobiet i został oddany pod opiekę hrabiego Gondrecourta, emerytowanego wojskowego, który zafundował młodemu intensywną szkołę przetrwania, której elementami była rygorystyczna wielogodzinna musztra, kapiele w lodowatej wodzie, poranne ćwiczenia w głębokim śniegu. Chcąc przyzwyczaić przyszłego dowódcę do zgiełku bitewnego, budził dziecko w środku nocy strzałami z pistoletu a potem wywoził do Cesarskiego Ogrodu Myśliwskiego, gdzie straszył go dzikimi zwierzętami.

Skończyło się to tak, że nie wytrzymał system nerwowy chłopaczka, który zaczęł cierpieć na anginy, gorączkował, miał niestrawność, zrobił się nadpobudliwy, krzyczał w nocy z powodu koszmarów, które miały go prześladować do końca życia.

Tresura trwała rok, w końcu Józef Latour asystent Godrecourta  poinformował cesarzową Sisi o sytuacji z prośbą o interwencję. Ta napisała oficjalną notkę do męża.

„Jest moim pragnieniem, żeby przyznano mi nieograniczoną władzę nad wszystkim, co dotyczy moich dzieci: nad wyborem osób, które je otaczają, miejscem ich pobytu, wszystkimi sprawami związanymi z ich edukacją, czyli żebym sama decydowała o wszystkim do momentu ich pełnoletniości. Elżbieta, Ischl, 27.08.1865” (Królowe przeklęte – Cristina Murato)

Cesarz ustąpił a na wychowawcę został powołany Józef Latour, który miał zupełnie inne podejście do wychowanka. Nie zmienia to faktu, że Rudolf rodziców widział tylko podczas wakacji w Bad Ischl, ojciec z nim nie rozmawiał, nie interesował się jego młodzieńczymi problemami, co najwyżej brał na polowania a matki nie było, bo podróżowała. Rudolf miał co prawda życzliwego wychowawcę, ale dalej był sam wśród ludzi niewrażliwych na potrzeby innych. Rozwój intelektualny nie szedł u niego w parze z rozwojem emocjonalnym. Na życzenie cesarza od piętnastego roku życia młodzieniec brał praktyczne lekcje przedłużania gatunku, gdzie nauczycielkami były temperamentne młode, zdrowe wdowy, nazywane z francuska ”comtesses hygiéniques”.

W efekcie, gdy uzyskał pełnoletniość stał się playboyem. Swoją drogą i tak nie mógł opędzić się od dam, które uważały za swój patriotyczny obowiązek wejście młodemu arcyksięciu do łóżka.

Na żadnym zdjęciu młodego Rudolfa nie widać na ustach uśmiechu, raczej smutek i melancholię.

A jakie dzieciństwo miała żona Rudolfa Stefania – dziecko belgijskiej pary królewskiej - córka  Leopolda II i Marii Henrietty z domu Habsburg?

Okazuje się, że też niełatwe. Matka sfrustrowana niewiernością męża swoje traumy rozładowywała na córkach, sprowadzając ich wychowanie do drakońskiego reżimu.

Pobudka była o piątej w lecie a o szóstej w zimie. Podczas ubierania obowiązywała ścisła cisza. Dziewczynki ubierały się same i same czesały długie włosy pod okiem czujnej pokojówki. Okna w pokoju sypialnym zawsze były otwarte. W zimie myły się lodowatą wodą. Po skończonej toalecie, słały łóżka i porządkowały ubrania. Pokój był urządzony po spartańsku, bez obrazków na ścianie, bez dywanu. Łóżka i fotele były brzydkie i niewygodne. Następnym punktem programu była modlitwa i o wpół do ósmej wizyta u matki, by ją pocałować w rękę na powitanie dnia. Stefania pisze w swoich pamiętnikach, że pragnęła, by matka ją przytuliła, ale to nigdy nie nastąpiło.

Czasem szła przywitać się z rodzicami, gdy ci jedli śniadanie. Stół zdobiły wspaniałe kwiaty, patery pełne owoców, bochenki chleba, czekoladowe pierniki, kremowe ciasta. Na pyszności te mogła tylko popatrzeć i poczekać aż stary lokaj ukradkiem wsunie jej coś do ręki.

Następnie panienki przechodziły do pokoju szkolnego, gdzie siadały przy biurkach. Pokój był nieogrzewany, więc w zmarźniętych palcach często trudno jej było utrzymać pióro.

W razie złamania jakiegokolwiek zakazu czekała je chłosta rózgą, którą osobiście egzekwowała matka.

W sumie marzeniem księżniczek było wyjść za mąż i uciec od psychopatycznego ojca i sadystycznej matki.

Czy dwójka młodych ludzi pochodząca z rodzin dysfunkcyjnych była w stanie się dogadać zwłaszcza na dworze wiedeńskim, gdzie panowała sztywna etykieta i gdzie oboje otoczeni byli sztabem równie sztywnych a przy tym wyniosłych i krytycznych urzędników dworskich? Pytanie retoryczne, oczywiście nie, gdyż oni po prostu nie zostali nauczeni ani słuchania partnera, ani rozmowy poza konwenansem.

A jak było u Hohenzollernów? Wilhelm II był rówieśnikiem Rudolfa i oficjalnie mieli  żyć w przyjaźni i w przyszłości ściśle ze sobą współpracować. Bystry i inteligentny arcyksiążę austriacki mówił o swoim oficjalnym pruskim przyjacielu, że jest głupcem z wielkim talentem, energicznym i upartym jak byk a przy tym zdolnym do wywołania wielkiego bałaganu w starej Europie.

Matka Wilhelma cesarzowa Victoria za osobistą porażkę uznała urodzenie niesprawnego dziecka, co zdeterminowało jej kolejne działania. Lekarze uważali najpierw, że paraliż lewej ręki jest tymczasowy i przy odpowiednich zabiegach cofnie się. Dlatego zalecano codziennie zimny prysznic z wody morskiej, terapię elektrowstrząsową, masaże, wkładanie chorego ramienia do wnętrza ubitego królika. Ponado ramię prostowano i wyciągano za pomocą specjalnego urządzenia. Do ciała chłopca przywiązywano zdrowe ramię w nadziei, że uda mu się jednak uruchomić chorą rękę. Ze względu na osłabione mięśnie lewego ramienia głowa chłopca zaczęła trwale przechylać się w prawą stronę. Jako remedium lekarze zalecili codzienny godzinny spacer w specjalnym rusztowaniu.

Wilhelm od 1866 roku był pod opieką surowego kalwinisty George’a Ernsta Hinzpetera, który z niepełnosprawnego dziecka miał uczynić prawdziwego pełnego pruskich cnót pretendenta do tronu, dla którego pierwszym obowiązkiem jest praca i któremu nie wolno użalać się nad sobą.

Gdy Wilhelm doszedł do wieku gimanzjalnego, wychowca zaproponował Wiktorii wysłanie chłopca do zwykłej szkoły, aby miał kontakt z przyszłymi poddanymi. W związku z tym młodzieniec wstawał o 5 rano, miał przez godzinę lekcje ze swoim opiekunem, o siódmej zaczynały się zajęcia w gimnazjium. Po szkole miał lekcje jazdy konnej, szermierki, tenisa, wiosłowania, gry na pianienie a to wszystko przy bardzo skromych posiłkach. Na śniadanie suchy chleb a potem nie lepiej. Kiedyś gościł kuzynów z Meininger. Wniesiono ciast, którym miał ich poczęstować, ale jemu nie wolno było ruszyć ani kawałka. Tak uczył się wstrzemięźliwości. Dzień rozplanowany co do minuty kończył koło 22.

Edukacja taka doprowadziła faktycznie do rozwinięcia u młodego człowieka ponadprzeciętnej siły woli a jednocześnie Wilhelm już jako dwunastolatek stał się wyniosłyy, butny i arogancki, co stanowiło maskę pod którą krył się kompleks neurotyka, zmuszonego do udawadniania, że jest lepszy od innych. W połączeniu z prawdopodobnymi mikrouszkodzeniami mózgu podczas porodu spartańskie wychowanie doprowadziło do uwydatnienia takich cech charakteru jak stałe wahania nastroju, upór, agresywność, wyjatkowy brak taktu.

Jeśli podobne metody wychowawcze stosowano w wiktoriańskiej Anglii w renomowanych „public schools” (Eton, Harrow), to czy w sumie można dziwić, że dwory królewskie tak łatwo dały się wkręcić w rozpoczęcie I wojny światowej?

Zdjęcia młodego Rudolfa

Zdjęcia młodego Wilhelma II

urządzenie do prostowania głowy

Rudolf i Wilhelm II

 

 

---

tagi: wychowanie dworskie  habsurg  rudolf habsurg  stefania belgijska  wilhelm hohenzollern 

	ewa-rembikowska
	10 maja 2019 12:25

30     3352    11 zaloguj sie by polubić