Pod koniec XIX wieku Radom kusił, zachęcał do osiedlenia się w nim. Był stolicą guberni z Rządem Gubernialnym, Izbą Skarbową, Kasą Gubernialną, Zarządem Akcyzy, Zarządem Żandarmerii, Zarządem Poczty na Gubernię i Biurem Telegraficznym. Stacjonował w nim garnizon wojskowy, były Sąd Okręgowy z hipoteką i sześciu notariuszami, Sąd Zjazdowy, Biuro Sędziego Pokoju z hipoteką powiatową. Funkcjonowało kilka szkół, szpitali, ochronki, Dom Zarobkowy, internaty. Działały stowarzyszenia i organizacje społeczne: Straż Ogniowa Ochotnicza, Resursa miejska z teatrem, Stowarzyszenie Śpiewacze Lutnia, oddział Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami, Stowarzyszenie Kolarzy, czytelnia bezpłatna, Towarzystwo Dobroczynności.

Swój szybki rozwój od 1885 roku miasto zawdzięczało drodze żelaznej Iwanogrodzko-Dąbrowski, czyli linii kolejowej łączącej Dęblin z Dąbrową Górniczą. Linia była szerokotorowa. Przebiegała przez Radom, Skarżysko-Kamienną, Kielce, Olkusz do Dąbrowy Górniczej, a z bocznicami również do Sosnowca i Granicy.

Niedaleko Warszawy wyrastało miasto z wodociągami i kanalizacją miejską, elektrownią i miejską siecią oświetleniową, nowoczesną jatką, z zadrzewianymi ulicami i placami i utrzymanym z wielką starannością parkiem miejskim.
Jednocześnie niskie ceny placów i nieruchomości, tanie materiały budowlane zachęcały do inwestowania, do zakładania fabryk, zakładów przemysłowych, warsztatów rzemieślniczych, składów handlowych, sklepów.

Wojciech Rembikowski – świeżo upieczony mistrz cukierniczy dał się skusić takimi warunkami. W roku 1898 zakłożył  „Fabrykę Wyrobów Cukierniczych W. Rembikowskiego” na ulicy Lubelskiej 28 w domu należącym do drukarza Trzcińskiego. 

Ten przybysz z dalekiej Wielkopolski, urodzony w zaborze pruskim miał 33 lata, nieco kapitału oraz wiedzę zdobytą  u najlepszych cukierników w Poznaniu (Pfiztner), Warszawie (Wedel) i w Rydze. Miał też niezłomną wolę, by stać się w guberni tak słynnym jak Wedel w Warszawie. U Wedla pracował 10 lat, Wedel był dla niego wzorem. Podobnie jej jego były pryncypał zaczął sygnowac swoje wyroby podpisem. Jego specjalnością były wyroby czekoladowe oraz pierniki. Szybko zyskał wytworną klientelę. Oficerowie rosyjscy wysyłali jego specjały żonom w głąb Rosji.

Wojciech pozostał wierny  ulicy Lubelskiej do końca życia, przeniesie się jedynie pod numer 33.
Na zewnątrz bardzo dekoracyjnym elementem budynku były mosiężne poręcze pod oknami. Na parterze mieścił się sklep z długą szklaną witryną, gdzie prezentowały się wszystkie na ten dzień przygotowane pyszności. Za ladą stała bardzo przystojna sprzedawczyni. Na pierwszym piętrze w dużej sali ustawiono cztery stoły do bilardu. To było królestwo mężczyzn. Piętro wyżej mieściły się pokoje mieszkalne a serce zakładu, czyli pracownia znajdowała się na podwórzu kamienicy.

Po odzyskaniu pierwszej  niepodległości ulica zmieniła nazwę na Żeromskiego, potem w okresie okupacji na Reichstrasse. Zmieniała się waluta, która płacili klienci. Marki, ruble, szylingi, złotówki. Wraz ze zmianą przynależności państwowej zmieniał się język urzędowy, w którym Wojciech załatwiał sprawy administracyjne: rosyjski, niemiecki, w końcu polski, potem znowu niemiecki.
Historia toczyła się za oknem cukierni, która wszak położona była przy głównej ulicy Radomia. Naprzeciwko pod numerem 38 poległ chorąży Wiktor Cymers, podczas zbrojnego starcia z zaborcą rosyjskim dnia 24.12.1904 roku. W latach 1905 -1907 w Radomiu mają miejsce liczne strajki i demonstracje. Być może w tym czasie nieraz musiał wstawiać nowe szyby do okien cukierni. 
W okresie I wojny światowej, przed cukiernią stawały austriackie samochody wojskowe a oficerowie wstępowali na torcik. . Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 miasto przeżyło swój rozkwit. Włączenie do COP-u (Centralny Okręg Przemysłowy) zaowocowało powstaniem nowoczesnej fabryki broni zwanej Państwową Wytwórnią Broni. Dla pracowników tejże fabryki wybudowano osiedle Planty. Również wtedy powstały zakłady telefonów, współpracujące ze szwedzkim "Ericssonem", fabryki drzewne oraz wytwórnia papierosów Polskiego Monopolu Tytoniowego. Klientów było coraz więcej.  Tak mijają lata. Oświetlenie gazowe  zastąpione zostało  elektrycznym. Zmieniał się wygląd ulicy. Być może nie raz  zmodyfikowano wnętrze sklepu. Aby zaspokoić rosnące wymagania klientów trzeba wymyślać nowe receptury. Konkurencja jest ogromna. W małym Radomiu jest kilkanaście cukierni rywalizujących ze sobą. 

W Ilustrowanym Przewodniku Dr Morłowicza z roku 1927  wydawanym przez Ministerstwo Transportu dla cudzoziemców kawiarnia Rembikowskiego została uznana za najbardziej godną polecenia.

W okresie międzywojennym cukiernia tak wrosła w świadomość mieszkańców Radomia, że stała się  punktem odniesienia dla różnych spraw i wydarzeń, była symbolem doskonałości.  Niedzielne rodzinne spacery miały ustaloną trasę od „złotnika” do „rembika” zakończone zakupem słodkości na podwieczorek przez pana domu.  Moje dwie rozmówczynie – panie po dziewięćdziesiątce – do dziś pamiętają smak rogalików w nadzieniem i ciastek tortowych krojonych z prawdziwego tortu.

Swego czasu po Radomiu krążyła taka anegdota.  W jednej z parafii rozpoczął pracę bardzo przystojny ksiądz. Bardzo spodobał się jednej z parafianek, która usiłowała zwrócić na siebie uwagę.  W końcu ksiądz w ramach pokuty nakazał owej pani pójść do cukierni Rembikowskiego i polizać ciastko przez szklaną witrynę a potem wrócić do niego. Gdy to uczyniła spytał się, czy smakowało jej ciastko, stwierdziła, że nie miała takiej możliwości, aby spróbować. I tu usłyszała, że ksiądz jest właśnie takim ciastkiem za witryną, nie do skosztowania.

W momencie wybuchu II wojny światowej Wojciech miał 75 lat. Nadal był aktywny i wciąż młody, jedynie lekko szpakowaty. Tradycyjnie wbiegał na drugie piętro przeskakując po dwa stopnie. W deklaracjach podatkowych składanych władzom okupacyjnym jest określany jako właściciel cukierni – głowa rodziny. I faktycznie na jego utrzymaniu pozostawało  10 osób. Nadszedł rok 1944. Hitlerowcy im bardziej przegrywali wojnę, tym bardziej wzmagali terror. Historia wkraczyła do cukierni i do domu Wojciecha. Gestapo zaaresztowało całą rodzinę i pracowników. Był to odwet za kolportaż ulotek. Tornado totalitaryzmu zniszczyło wszystko to co przez 45 lat było dzień po dniu z wielkim mozołem budowane. Odeszła  tradycja, dom, rodzina, cukiernia.  Wojciech zginał rozstrzelany  dnia 10 maja 1944 roku. Miał 79 lat. Nie wiadomo, gdzie został pochowany. Pamięć rzemieślników, którzy stracili życie w tych tragicznych latach upamiętnia tablica w Domu Rzemiosła. 

---

tagi: radom  cukiernik  rzemiosło 

	ewa-rembikowska
	20 maja 2017 12:00

25     2323    6 zaloguj sie by polubić