W 1938 roku dziennikarz warszawski napisał: „Trudno jest jeszcze precyzować terminy. Ale w każdym razie niedługo. Może nawet za dwa, trzy lat otrzymywać będziemy, my – mieszkańcy stolicy, listy z życzeniami świątecznymi za pośrednictwem poczty pneumatycznej. Bo oto wydział techniki pocztowej Ministerstwa Poczt i Telegrafów projektuje w najbliższym czasie połączenie siecią przewodów tej poczty Centralnego Dworca Pocztowego, Urzędu Warszawa I i Urzędu Telekomunikacyjnego z wszystkimi urzędami pocztowymi rozsianymi po całej Warszawie.
Stąd już listy i depesze roznosić będą jak i dziś, listonosze. Chyba, że dom wasz, co jest zupełnie możliwe, będzie miał swój własny przewód pneumatyczny. Wówczas sprężone powietrze dostarczać będzie list bezpośrednio do domu. Będziecie go mieli u siebie najdalej w 15 minut po przywiezieniu ambulansem pocztowym czy samolotem do Warszawy.
Nie trzeba będzie wówczas również wychodzić z napisanym listem na ulicę i szukać tu, nieraz na zimnie, skrzynki pocztowej. W każdym nowoczesnym mieszkaniu, na biurku tuż obok telefonu, znajdować się będzie mała, elegancka puszeczka, połączona z wylotem nadawczym poczty pneumatycznej. Napiszecie list, naklejcie znaczek pocztowy i nie wstając od biurka , wyślecie go „pneumatykiem” do centrali pocztowej. Choćbyście mieszkali nie wiem jak daleko list wrzucony do tej skrzyneczki na 15 minut przed odejściem „odnośnego” pociągu wyruszy w świat.
Wygoda i szybkość olbrzymia! Poczta pneumatyczna stanie się wówczas  w nowoczesnym mieszkaniu tym czym jest dziś telefon, elektryczność, gaz, wodociąg. (...). 1/
 

Rozmarzył się warszawski dziennikarz a z nim ex-wiedeńczycy wysiadujący stołki w stołecznych urzędach. Oni znali to udogodnienie od dawna.

Wiedeń rozwijał się bardzo szybko. Był pod koniec XIX wieku czwartym co wielkości miastem w Europie. Przybywało mieszkańców, domów, firm dużych i małych. Na ulicach robiło się coraz ciaśniej. W mieście było zarejestrowanych 1000 fiakrów, ale były jeszcze powozy, omnibusy, tramwaje konne sukcesywnie zastępowane elektrycznymi, wozy z towarami. Era telefonów dopiero miała nadejść. Pierwszy telefon zainstalowano w 1881 roku. Przez 14 lat uruchomiono zaledwie 154 numery.  Sieć telefoniczna zawiadywana przez firmę prywatną była zawodna i droga. Przyspieszenie nastąpiło dopiero w 1895 roku po przejęciu jej przez pocztę państwową.

Na razie w kontaktach handlowych oraz prywatnych pisano listy. I choć listonosz roznosił je pięć razy dziennie to szukano sposobu, by z jednej strony listy szły szybciej, z drugiej by nie zagęszczać ruchu ulicznego.

Poczta pneumatyczna w Wiedniu zainaugurowała swoją działalność w marcu 1875 roku. Wcześniej się nie udało. Korporacja, która złożyła wniosek o koncesję na budowę sieci w 1872 roku zbankrutowała z powodu opieszałości w negocjacjach ze stroną rządową. W rezultacie system stał się częścią poczty austriackiej. Do 1894 roku inwestycja wyniosła 673 972 floreny. W 1894 r. pneumatyk obsłużył  346 278 listów zwykłych, 218 836 listów służbowych, 1 480 592 kart korespondencyjnych i 2 150 254 telegramów.

Rury z gładkiej stali położono metr pod ziemią. Średnica zewnętrzna wynosiła 74 milimetry, wewnętrzna 65 milimetrów. Listy, by zmieściły się do kapsuły trzeba było zwijać w rulonik oraz wykorzystywać specjalne formularze wykonane z cienkiej bibułki. Wysyłano maksymalnie razem 15 kapsuł, które mknęły z prędkością 50 km/godz.

Zastosowano bardzo prostą zasadę mechaniczną: uszczelniona tuleja w rurze zaczynała się poruszać, gdy powstało nadciśnienie lub podciśnienie. Tuleja jechała dopóki nie została złapana na stacji pośredniej lub końcowej. Pompy do sprężania i rozcieńczania powietrza były  instalowane w centrach sterowania. W  1902 r. zainstalowano nowe sprężarki firmy Hörbiger. W godzinach szczytu codziennie przesyłano koło 20 000  tub.

Pierwszą wojnę światową poczta pneumatyczna przeżyła bez szwanku. Z drugiej pozostały tylko trzy trasy, czyli 7% całej sieci. Nie warto było tego naprawiać wobec rozwoju sieci telefonicznej i teleksowej.

Ostatni pneumatyczny pociąg metra w Wiedniu opuścił pocztę na Webergasse 2 kwietnia 1956 r o godzinie 13:25. Odjechał w kierunku centrum telegraficznego  Börseplatz, gdzie przybył  trzy minuty później.

Następnie zdemontowano 28 urzędów pocztowych, a także 59 kilometrów rur podziemnych  i 11,5 kilometrów rur powietrznych. 

Funkcję ekspresowych kurierów przejęły trójkołowce lambretta  i punch 500, które  mogły zabrać ze sobą również małe paczki.

Poczta pneumatyczna nie poszła do lamusa. Dalej jest wykorzystywana jako system wewnętrznej komunikacji w bankach, szpitalach i hipermarketach.

https://stimmen.univie.ac.at/podcast/sdk76

1/ „Budowa miejskiej poczty pneumatycznej”. Dobry Wieczór-Kurier Czerwony, nr 355, 1938

---

tagi: wiedeń  poczta pneumatyczna 

	ewa-rembikowska
	4 lipca 2020 15:52

31     2234    14 zaloguj sie by polubić