Gdyby władze pruskie nie wyrzuciły Hipolita Cegielskiego z posady nauczyciela w poznańskim gimnazjum imienia św. Marii Magdaleny, być może któryś z uniwersytetów niemieckich zyskałby znakomitego profesora filologii polskiej i niemieckiej. Naczelny prezes Wielkiego Księstwa Poznańskiego Moritz Beurmann popełnił kardynalny błąd relegując  Cegielskiego z posady za to, że ten nie  zgodził się przeprowadzić kontroli mieszkań swoich uczniów, w związku z wydarzeniami 1846 roku. Bauermann chciał Cegielskiego upokorzyć. Miał to być przykład dla innych niepokornych urzędników w zaborze pruskim.

Cegielski sytuację  faktycznie miał niełatwą. Z „wilczym biletem” w kieszeni i niewielkimi  oszczędnościami, musiał znaleźć jakiś sposób na zarobkowanie, by utrzymać rodzinę. Namówiony przez przyjaciół, zarażony ideą „pracy organicznej” po siedmiotygodniowym pobycie na praktyce w Berlinie w firmie  Jakuba Ravanego otworzył w Bazarze kantor z artykułami żelaznymi. Na początku asortyment był bardzo skromny: gwoździe, kłódki, wiadra. Powoli wprowadzał do oferty nabywane od wytwórców niemieckich narzędzia i maszyny przydatne dla rolnictwa. Aby zyskać mniej zamożnych klientów wprowadził sprzedaż komisową,  a także zaczął dostarczać towar bezpośrednio na miejsce przeznaczenia. Wkrótce obok kantoru powstał warsztat naprawczy. Towar miał dobry, usługi wykonywał solidnie przy umiarkowanych cenach, więc też z każdym miesiącem przybywało mu klientów . Swoje robiła też propaganda, by kupować i popierać rodzimych kupców i rzemieślników.

Namawiany przez Dezyderego Chłapowskiego oraz innych organiczników widzących w podniesieniu poziomu rolnictwa klucz  do dalszej pracy na niwie patriotycznej i niepodległościowej  Cegielski w 1858 roku kupił dwuhektarową, trójkątną działkę między ulicami Strzelecką, Bernardyńską i tzw. rowem Karmelickim. Rok później otwarto tam odlewnię a następnie kuźnię. Fabryka Maszyn Rolniczych na trwałe wpisała się w krajobraz Poznania. Był to największy, najnowocześniejszy i najlepiej zorganizowany zakład w mieście. W okresie dużych zamówień Cegielski zatrudniał ponad 300 pracowników, podczas gdy u jego największego konkurenta Moegelina pracowało maksimum 70 osób.

Asortyment miał imponujący. Cennik machin i narzędzi rolniczych z Fabryki H. Cegielskiego w Poznaniu wyróżniał następujące grupy towarów. 

I. Narzędzia rolnicze

1. Pługi

2. Zgłębiacze, spulchniacze, obsypywacze i wypielacze

3. Drapacze, brony, walce, znaczniki

II. Machiny gospodarskie

1. Siewniki

2. Machiny żniwne

3. Maneże i lokomobile

4. Machiny do omłotu i czyszczenia zboża

5. Sieczkarnie, siekacze, szarpacze

6. Gniotowniki, śrutowniki, młynki

7. Torfiarki, pasy do torfu, cegły i sączków

8. Pompy i sikawki

9. Różne machiny i narzędzia pomocnicze do gospodarstwa domowego (masielnice)

10. Wozy i narzędzia przewozowe. 

Razem 173 pozycje w cenie od 2 talarów za grabie do koniczyny po lokomobilę parową za 1800 talarów , która była jego  wyrobem  sztandarowym.

Poza produktami katalogowymi fabryka produkowała oraz montowała urządzenia olejarni, młynów, gorzelni. Inspirację czerpał skądinąd. Sprowadzał katalogi oraz modele z firm niemieckich, francuskich, angielskich, amerykańskich i szwajcarskich, rozbierał je, przerabiał, dostosowywał do warunków lokalnych. Wraz z grupą zaprzyjaźnionych ziemian wymyślał nowe urządzenia.

 

„W roku 1863 magistrat poznański przy wymiarze komunalnego podatku dochodowego oszacował czysty dochód fabryki na 4 tysiące talarów, co w stawce podatkowej wyrażało się kwotą 180 talarów. Cegielskiemu oszacowanie takie wydało się wygórowanym a sam dochód swój roczny określił kwotą 3 tysięcy talarów. Dowodził, że wypadki polityczne jakie się ujawniły w Królestwie zahamowały produkcję, czego najlepszym dowodem był spadek liczby robotników zatrudnionych w zakładach. Ręczył za prawdziwość swego zeznania i w imię honoru obywatelskiego zobowiązywał się do dobrowolnego podwyższenia stawki podatkowej, gdyby przy dokładniejszym obliczeniu dochód jego mimo wszystko miał się okazać wyższym aniżeli go sam szacował. Na skutek tego odwołania zmienił magistrat swoje pierwotne oszacowanie, redukując sumę 4000 talarów na 3600 talarów, stawkę zaś podatkową ze 180 talarów na 162 talary. Takie stanowisko, będące wyrazem nieufności w stosunku do jego uczciwych zamiarów, oburzyło mocno Cegielskiego. Natychmiast oświadczył, iż rezygnuje z obniżki i zapłaci wyznaczoną mu kwotę 180 talarów. „1/

Hipolit Cegielski przez cały okres swojej działalności skrupulatnie przestrzegał zasady „że jednym z głównych warunków powodzenia a nieraz nawet możności istnienia przedsięwzięć handlowych i przemysłowych, jest swobodne poruszanie się w dyskretnym cieniu domowym, chroniącym je od wglądania osób trzecich w szczegóły organizacyi i rozwoju wewnętrznego. Prawda ta — tłomaczy dalej — do powszechnego przyszła już uznania w krajach gdzie istnieje podatek dochodowy (…)” 2/

Dlatego też Cegielski nigdy nikomu swoich ksiąg handlowych nie pokazywał, zwłaszcza fiskusowi. Wolał zapłacić wyższy podatek niż ujawnić tajemnice firmy.

Ówczesne władze nie rekwirowały ksiąg pod przymusem policyjno-administracyjnym, co współczesnym politykom, urzędnikom i przedsiębiorcom wydaje się wręcz niewiarygodne, tak samo jak to, że podatek płaciło się raz w roku i jeszcze można było negocjować jego wysokość. Dziś w epoce postępu, lotów kosmicznych i nanotechnologii urząd skarbowy może podważyć każdą umowę i zinterpretować ją według własnych standardów. Podobnie jak każdy poniesiony przez przedsiębiorcę wydatek.

A mając w ręku narzędzie pod nazwą decyzji administracyjnej może każdego w krótkich abcugach zniszczyć.

Lecz to wszystko jest mało. Pod zacnym pretekstem walki z nadużyciami podatkowymi wprowadzany jest – oczywiście pod auspicjami Unii Europejskiej jako implementacja jej dyrektyw  - sytem totalnej inwigilacji działalności gospodarczej. Na pierwszy ogień poszedł podatek VAT, gdyż to on jest źródłem unijnej składki członkowskiej. Koncepcję podatku VAT jako pierwszy zaprezentował 10 kwietnia 1954 a potem odpowiadał za wprowadzenie w życie  francuski inżynier absolwent Szkoły Politechnicznej  Maurice Laure, którego bardzo wspierał przewodniczący Komisji Finansów Zgromadzenia Narodowego Pierre Mendès France socjalista z rodziny portugalskich żydów sefardyjskich

Od 1 stycznia 2018 roku wszyscy podatnicy VAT (ponad 1,6 mln podmiotów), objęci zostali obowiązkiem elektronicznej wysyłki pliku JPK_VAT, czyli ewidencji zakupu i sprzedaży.

Dane są pobierane bezpośrednio z systemów finansowo-księgowych przedsiębiorstwa.

Jeśli firma działa w detalu i nie wystawia faktur, tylko paragony musi przesłać plik JPK_Paragon.

Pliki JPK są analizowane na dwóch poziomach. Jeden to kompleksowa, w pełni zautomatyzowana analiza wszystkich podatników, która odbywa się w Centrum Analiz i Planowania Administracji Podatkowej. Drugi rodzaj analizy wynika z możliwości pobrania plików JPK przez poszczególne urzędy skarbowe w całym kraju. Jeśli na tej podstawie urząd dojdzie do wniosku, że istnieją niezgodności między deklaracją VAT a ewidencją podatnika, albo między ewidencjami kontrahentów, to wszczyna czynności sprawdzające. W przypadku analizy plików JPK paragon urząd skarbowy będzie mógł porównać obroty tej firmy z obrotami firm konkurencyjnych na tym samym terenie.  Jeśli stwierdzi, że są rażąco odbiegają od średniej, więc weźmie tę firmę pod lupę jako podmiot potencjalnie zaniżający utarg. Podobnie, jeśli nagle zanacząco wzrosną jej obroty, to też zrodzi szereg pytań, dlaczego, czy zaniżała uprzednio obroty, czy nagle dostała wiatru w żagle.

Od 1 lipca 2018 mikro,  mali i średni przedsiębiorcy na żądanie urzędu skarbowego mają obowiązej przesłać 

JPK_FA – faktury VAT (dokumenty sprzedaży),

JPK_MAG – magazyn,

JPK_WB – wyciąg bankowy,

JPK_KR – księgi rachunkowe,

JPK_PKPiR – podatkowa księga przychodów i rozchodów,

JPK_EWP – ewidencja przychodów.

 

Pomysł na stworzenie centralnego rejestru faktur został zarekomendowany już przez Komisję Europejską w 2010 r. w „Zielonej Księdze VAT” jako rozwiązanie, które powinno zostać wprowadzone w całej Unii Europejskiej. 

A nasz rząd przystąpił skwapliwie do realizacji tego pomysłu, który ruszy pełną parą 1 lipca 2019 roku. Zamiast deklaracji VAT firmy będa wysyłać zmodyfikowany plik – JPK, który będzie łączyć dane z obecnego z danymi z deklaracji VAT.

Aby nie przestraszyć ptaszka pliki mają być wysyłane jak dotychczas do miesiąc, ale docelowo fiskus będzie dążyć do tego, by dane przychodziły do ośrodka rozliczeniowego częściej. Na razie ideałem jest Portugalia, która doszła do terminów 3 dniowych. 

Ministerstwo Finansów planuje również uruchomienie kanału zwrotnej informacji dla podatników. Dzięki systemowi informacji zwrotnej podatnik otrzymywałby od fiskusa  informację zwrotną, że w złożonym przez niego pliku JPK_VAT są faktury zakupowe, które nie zostały zaraportowane przez sprzedawców. Tym samym rejestr ten docelowo ma służyć nie tylko kontroli podatkowej. Informacja zwrotna pozwoliłaby podatnikom na sprawdzenie swojego kontrahenta (czy wystawione przez niego faktury są ujęte w rejestrze). Można powiedzieć, że przy tym pomyśle Pawka Morozow to pikuś.

Jednocześnie projektowane przepisy zakładają, że w przypadku gdy podatnik prześle ewidencję zawierającą błędy lub dane niezgodne ze stanem faktycznym, naczelnik urzędu skarbowego nałoży na niego karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdą stwierdzoną nieprawidłowość. Kara ma być nakładana w formie decyzji. Przed jej wydaniem naczelnik będzie miał jednak obowiązek wezwać podatnika do przesłania korekty ewidencji. Na złożenie poprawek będzie 14 dni od otrzymania wezwania. Kara ma dotyczyć wyłącznie firm prowadzonych w formie osób prawnych.

Wszystkie dane trafiają do Centrum Analiz i Planowania Administracji Skarbowej przy Izbie Skarbowej we Wrocławiu. Miesięcznie system analizuje koło miliarda danych, wychwytując nieprawidowości przy pomocy Analizatora JPK. 

Pliki JPK są analizowane na dwóch poziomach. Jeden to kompleksowa, w pełni zautomatyzowana analiza wszystkich podatników. W razie wykrycia nieprawidłowości pomiędzy fakturami kontrahentów (podatnik deklaruje, że kupił od danego podmiotu, a ten nie deklaruje, że sprzedał ), idzie sygnał do miejscowego fiskusa, który wszczyna działania kontrolujące. 

Ale wykrywanie sieci powiązań pomiędzy podatnikami to nie wszystko. Prowadzone są  analizy branżowe, dotyczące obrotu poszczególnymi towarami. Ministerstwo Finansów będzie w stanie sprawdzić, ile produktów z danej branży jest sprowadzanych do Polski, a ile jest eksportowanych.

Analizator JPK został połączony z systemem zwanym Fundamentem Danych. Jego istotą jest stworzenie centralnej bazy danych pełniącej funkcję repozytorium na potrzeby raportów weryfikacyjnych generowanych przez Analizator JPK. W chwili obecnej Fundament Danych jest zasilony danymi z kilku systemów informatycznych Krajowej Administracji Skarbowej. Trwają prace nad zasileniem go w dane z kolejnych kilkudziesięciu źródłowych systemów informatycznych resortu finansów lub zewnętrznych baz danych. 

Kolejny etap to integracja Fundamentu Danych z Systemem Analitycznym Administracji Skarbowej (SAAS), który jest systemem zaawansowanej analityki opartej na statystyce. 

Analizator JPK stworzyła spółka z o.o. pod nazwą Aplikacje Krytyczne powołana do życia przez Ministra Finansów w imieniu Skarbu Państwa dnia 14 czerwca 2016 roku z kapitałem zakładowym w wysokości 20 mln zł.

Sytuację mamy taką, że w jednym miejscu będą zgromadzone wszystkie dane o wszystkich operacjach gospodarczych, które będą analizowane zaawansowanymi narzędziami informatycznymi.  

Aby obraz zagrożeń był pełniejszy trzeba dodać informację o jeszcze jednym pomyśle.  Do 2024 roku wszystkie samochody wykonujące usługi przewozowe będzie musiało zostać wyposażone w nowe tachografy, które pozwolą kontrolować, lokalizować i rejestrować, kiedy i gdzie ciężarówka przekroczyła granicę oraz gdzie odbył się załadunek i rozładunek.

Jak widać uczestnicy programu Big Brother brali w nim udział dobrowolnie, a prowadzącym działaność gospodarczą fiskus aplikuje tę przyjemność pod przymusem. 

Kevin Mitnick najzdolniejszy hacker twierdzi, że swoje sukcesy zawdzięczał mniej zdolnościom technicznym a więcej umiejętnościom manipulacji i wydobywania od ludzi potrzebnych mu informacji. 

Czy wszyscy, którzy będą mieć dostęp do danych mają żelazne zasady i nie dadzą się przekupić?

Czy dla jakiegokolwiek wywiadu zagranicznego będzie problemem dotrzeć do informacji za jaką cenę kupuje firma X od firmy Z, jeśli wystarczy że przekupi urzędnika?

Czy problemem będzie przejmowanie całych branż i rynków?

Czy problemem będzie kaperowanie top manegmentu?

Czy będzie problemem przejęcie danej firmy lub jej wykupienie po zaniżonej cenie w związku z groźbą wycofania linii kredytowej?

Niemożliwe? 

W sierpniu 2016 roku roku  dane prawie 1,5 mln Polaków z bazy PESEL  wyciekły do kancelarii komorniczej. 

Jakieś 50 lat temu futuryści twierdzili, że po roku dwutysięcznym robotyzacja będzie tak zaawansowana, że pozwoli to skrócić czas pracy. Ludzie będą mieć więcej wolnego czasu, rozwinie się sektor usług i kultury. Będzie się żyło dostatnio, miło i przyjemnie.

Tymczasem  rzeczywistość przyniosła nam zgoła przeciwstawne rozwiązanie. Władza zmusza nas do tego, by pracować coraz dłużej, aby utrzymać wprowadzane przez nią roboty, które coraz bardziej kontrolują wszelkie aspekty naszego życia.

Hipolit Cegielski przerwaca się w grobie, bo nie o takim świecie marzył.

 

 

 

1/ Grot Zdzisław 100 lat zakładów H. Cegielskiego 1845-1946, Poznań 1946, s. 107

2/ Tamże, s.100

 

 

 

 

 

---

tagi: jpk  podatki  hipolit cegielski  kontrola społeczeństwa 

	ewa-rembikowska
	16 grudnia 2018 12:08

37     2248    10 zaloguj sie by polubić