Poszło o gorset. Ideał kobiecej sylwetki uosabiała cesarzowa Sisi z 48 centymetrową talią osy. Róży to nie odpowiadało, bo lubiła jeść jak jej zdrowe i krzepkie wiejskie babcie i prababcie z okolic Eferding w Górnej Austrii. Tylko jak to zrobić, gdy panience z dobrego domu nie wypada, gorset ściska żołądek a na talerzu leżą różne smaczności? Ten pierwszy konflikt między konwenansem a potrzebą samorealizacji wyznaczył dalszą drogę Róży – dziewczynki, która urodziła się w roku 1858 w rodzinie zamożnego karczmarza Franza Obermayera – właściciela piwiarni Winter-Bierhaus przy ulicy Landskrongasse 5 w samym centrum Wiednia, gdzie na dobrze wypielęgnowane piwo i specjały kuchni schodziło się doborowe towarzystwo. Interes kręcił się świetnie. Pan Franz Obermayer po śmierci pierwszej żony przy jej ósmym połogu postąpił bardzo praktycznie poślubiając 17 letnią guwernantkę, młodszą od niego o 30 lat. Z tego związku urodziła się jeszcze czwórka dzieci, w tym i nasza bohaterka. Dziećmi zajmowały się nianie, potem guwernerzy. Z letniej kwatery w Hohen Warte do dobrej prywatnej pensji podwoził je stangret. W domu panienki uczyły się gry na fortepianie oraz konwersacji francuskiej i malarstwa.

Pater familias twardą ręką trzymał biznes i rodzinę. Sam żył skromnie i oszczędnie. Dzięki temu dwanaścioro dzieci mogło po śmierci ojca żyć ze zgromadzonego kapitału, specjalnie się nie przepracowując. Spadek zapewnił Róży dożywotnią niezależność finansową.

Róża intelektualnie przerastała braci, jednakże nie mogła otrzymać takiego wykształcenia jak oni. Wstęp na studia dla kobiet był wówczas zakazany.

Na swoim patriarchalnym ojcu wymogła tyle, że ustąpił i pozwolił jej uczęszczać na lekcje łaciny i greki razem z bratem. Problem polegał na tym, że ona chciała się uczyć, ale nie być wyjątkiem. Był to drugi konflikt pomiędzy konwenansem a potrzebą wyrażenia własnego ja.

O dziwo, ojciec nie zabronił szesnastolatce studiowania dzieł Artura Schopenhauera, Fryderyka Nietsche i Ryszarda Wagnera. Trwało to blisko siedem lat.

Jako bystra dziewczyna pilnie obserwowała stosunki domowe. Nie podobał jej się również patriarchat i całkowite podporządkowanie kobiety mężczyźnie, ze wszystkimi tego faktu konsekwencjami.

Róża musiała być jednakże niezłą dyplomatką, bo gdy skończyła 18 lat, powiedziała że więcej gorsetu nie założy, bo kochanego ciała nigdy nie za wiele. Matka rozpaczała, ojciec widać machnął ręką. Ona za to miała mały przedsmak zwycięstwa, co połechtało jej próżność i ambicje. Nie przeszkodziło jej to również wyjść za mąż. Ślub odbył się w 1881 roku. Wybranek nazywał się Karol Mayreder i był architektem oraz urbanistą odpowiedzialnym za przebudowę Wiednia. Ponadto synem świetnie prosperującego wiedeńskiego hotelarza. W okresie narzeczeństwa zachęcał ją do studiów malarskich. Nie mogła zapisać się na Akademię Sztuk Pięknych, więc uczęszczała do szkoły malarstwa pejzażowego, prowadzonej przez Hugo Darnauta. W uznaniu niezwykłego talentu malarskiego została przyjęta jako pierwsza kobieta do Klubu Akwarelistów. Jej prace wystawiane były w wiedeńskim Künstlerhaus oraz w Chicago, Dreźnie, Berlinie.

Przez wiele lat pisywała artykuły o sztuce do wiedeńskich gazet pod pseudonimem Franz Arnold.

Róża i Karol byli dziećmi epoki przełomu, kiedy to co stare musi odejść a gdzieś tam na horyzoncie pojawiają się nowe idee. Ich małżeństwo było też nowoczesne. Bez dzieci i macierzyństwa. Pierwsza ciąża skończyła się według jednych aborcją, według innych poronieniem a w rezultacie bezpłodnością. Róża miała też dwa romanse, które mąż niby tolerował, ale tak nie do końca. W roku 1912 Karol zaczął cierpieć na epizody psychotyczne, co spowodowało okresowe wybuchy wściekłości i obsesyjnego zachowania. Był konsultowany przez 59 wiedeńskich psychiatrów, w tym takie sławy jak Zygmunt Freud, czy Alfred Adler. Niestety bezskutecznie. Choroba systematycznie się rozwijała tak, że w roku 1925 musiał przejść na emeryturę.

W 1888 roku Róża poznała Marię Lang i jej męża żydowskiego prawnika Edmunda. Langowie prowadzili ekskluzywny salon w Wiedniu, goszcząc w nim artystów i polityków. Spotkania organizowali również na Grinzingu w Schloß Belle Vue, gdzie spotykała się teozoficzna grupa badawcza z Friedriechem Ecksteinem, Franzem Hartmannem i Rudolfem Steinerem na czele. Mayrederowie dołączyli do tych spotkań, dyskutując jak zmienić świat na lepsze.

Ambitne kobiety postanowiły myśl zamienić w czyn. I tak Maria Lang, Auguste Fickert oraz Róża Mayreder założyły Austriackie Stowarzyszenie Kobiet, które miało walczyć o obywatelskie prawa kobiet. Statut w takiej postaci nie przeszedł, gdyż prawo zabraniało kobietom członkostwa w stowarzyszeniach politycznych. Po usunięciu kontrowersyjnych zapisów 28 stycznia 1893 roku odbył się zjazd, na którym Róża otrzymała funkcję viceprezesa.

Rok później podczas spotkania kobiet w Ratuszu Staromiejskim Róża wygłosiła po raz pierwszy publiczne przemówienie, które dotyczyło problemu prostytucji oraz postulatu zniesienia państwowej kontroli i rejestracji prostytutek.

Celem Austriackiego Stowarzyszenia Kobiet, poza walką o prawa wyborcze, była pomoc kobietom w różnych życiowych problemach. W 1895 roku powstało biuro prawne, które udzielało porad we wszelkich sporach dotyczących spraw społecznych, biznesowych, małżeńskich i pozamałżeńskich.

Fickert, Lang i Mayreder utrzymywały stosunki z wieloma politykami. I poprzez swoje kontakty towarzyskie lobbowały na rzecz zmian w ustawach o prostytucji, zniesienia przepisów wymagających celibatu od nauczycielek oraz nadania kobietom praw wyborczych. Ponadto optowały za uchwaleniem przepisów mających na celu ochronę niezamężnych matek i ich nieślubnych dzieci.

Stowarzyszenie Kobiet stało się jedną z najbardziej wpływowych organizacji okresu fin de siècle w Wiedniu.

W tym okresie Róża przestała malować, za to zaczęła przelewać swe myśli na papier. W 1896 roku wydała pierwszy tom opowiadań o swoim dzieciństwie, napisała również libretto do opery komicznej Hugo Wolfa „Der Corregidor”, której premiera odbyła się w Mannheim.

Rok później założyła wraz z Olgą Prager, Marianną Hainisch i filozofem Friedriechem Jodlem szkołę artystyczną dla dziewcząt i kobiet, aby umożliwić im lepszą edukację.

W 1899 roku trzy aktywistki zarządu Stowarzyszenia Kobiet zaczęły publikować magazyn „Dokumenty kobiet”, zaś Róża wydała swą pierwszą powieść „Idol” przez wydawnictwo Fischer w Berlinie.

W 1903 roku Róża zrezygnowała w funkcji wiceprezesa stowarzyszenia kobiet, zajmując się pisaniem i wydawaniem kolejnych esejów i powieści.

Wróciła do działalności społecznej 4 lata później jako członek komitetu Towarzystwa Socjologicznego oraz towarzystwa do walki z prostytucją.

Jej publikacje, eseje, powieści, w których poruszał tematykę dyskryminacji kobiet oraz podwójnych standardów mężczyzn były tłumaczone chętnie na język angielski.

Przed pierwszą wojną światową związała się z Berthą von Sutter  w działaczką ruchu pokojowego i została przewodniczącą „Ligi Kobiet dla Pokoju i Wolności” (IFFF), chociaż jej praca była poważnie ograniczona ze względu na pod opieką nad chorym mężem.

Po wojnie w 1921 roku Róża jako wiceprezydent stanęła na czele austriackiego oddziału Międzynarodowej Ligi Kobie na rzecz Pokoju i Wolności.

Z biegiem lat stała się żarliwą pacyfistką i przyczyniła się do zorganizowania wystawy zabawek antymilitarystycznych i literatury pacyfistycznej dla dzieci.

W 1928 roku obchodziła 70 urodziny. Z tej okazji otrzymała tytuł „Honorowego Obywatela Wiednia”, który zamienił się w dyplom „Obywatela”, gdy przyznała się otwarcie do swojego żydowskiego dziadka.

Ostatnich dziesięć lat życia spędziła zmagając się z depresją oraz chorym mężem, który zmarł w 1935 roku. Ona pożegnała się ze światem 3 lata później, zaledwie na dwa miesiące przed przyłączeniem Austrii do III Rzeszy.

W 1997 r. na cześć Rosy Mayreder został wydany banknot o nominale 500 szylingów, o którym może więcej opowie Pioter.

Róża 1874 https://frauenmediaturm.de/historische-frauenbewegung/rosa-mayreder-1858-1938/

Das Winterbierhaus in der Landskrongasse, 1902 akwarela Reinhold-Völkel

http://www.artnet.com/artists/reinhold-v%C3%B6lkel/das-winterbierhaus-in-der-landskrongasse-PTeVHg1wQPSu49nzbI8WdQ2

jako 16 latka

https://webarchiv.onb.ac.at/web/20160903184840/http://www.onb.ac.at/ariadne/vfb/bio_mayrederrosa.htm

Gartenstilllben mit Kätzchen 1891

Von Österreichische Nationalbank - [1], Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5245709

---

tagi: feminizm  austro-węgry  mayreder  obermayer  austriackie stowarzyszenie kobiet  emancypacja  

	ewa-rembikowska
	12 grudnia 2019 09:48

42     2555    20 zaloguj sie by polubić