26 maja 1900 roku dziennikarz wielkopolskiego dziennika „Postęp”  pieklił się na tematdziałałności bankiera Hirscha.

„Jest ojcem losów tureckich, które przeznaczone były do pobudowania kolei tureckich w Turcyi europejskiej. Hirsch jednakże uznał za więcej stosowną i bardziej rzecz pojedynczą z 400 milionów tych losów frankowych, większą ich część schować do swojej kieszeni. Użył on bowiem z nich zaledwo 100 milionów na rzeczywistą budowę, a 80 milionów na przekupstwo urzędników, tak że 120 milionów pozostały mu w proficie. I taki to rabunek publiczny i zdzierstwo, dziać się mogło, w wieku dziewiętnastym bezkarnie! 

Takie to są stosunki prawno państwowe w czasach obecnych. Wobec żyda milionera, chociażby najpotworniejszą popełnił zbrodnię, nigdzie żadnej nie znajdziesz sprawiedliwości. 

Kiedy sułtan turecki Hirscha za jego sprawki kazał wpakować do kozy, przypomniało się naraz dyplomacyi bawarskiej, że Hirsch urodził się w Monachium i że jest obywatelem bawarskim. Przedsięwziętym krokom połączonej dyplomacyi bawarskiej i niemieckiej udało się wydobyć Hirscha od wymierzenia mu sprawiedliwości przez sułtana za jego złodziejstwa. Chociaż Hirsch przez budowę swoich tureckich kolei żelaznych ciężko zaszkodził interesom austryackim, to władze austryackie zachowały się wobec niego, jak gdyby były na jego usługi. W sprawie tej, poseł austryacki w Paryżu, hr. Wimpffen, zastrzelił się na publicznem miejscu ustępowem. 

Hrabia Beust nie mało milionów łapówki dostał od Hirscha, ale za to też Hirsch potrafił wprowadzić "losy tureckie" na giełdę wiedeńską. Korupcja wprowadzona przez Hirscha odniosła tryumf zupełny. Liberalny deputowany Schindler, znany przeciwnik konkordatu dostał od Hirscha kilkaset tysięcy łapówki. U innych przekupniów trudno było sprawdzić wzięte od niego sumy. 

Hirsch postąpił sobie ściśle wedle recepty żydowskiej: "Bierz z cudzej własności tyle, ile zdołasz, wciągaj do spółki tylu współwinnych, ile tylko możesz, a wtedy nigdy nie dosięgnie cię ręka sprawiedliwości." Nędzarz, który małą rzecz z biedy ukradnie, bywa zasądzony. Ale taki jak Hirsch, który miliony kradnie, który do spółki w kradzież wciągnął najbardziej wpływowe osobistości, taki zalicza się do ozdobnych kwiatów społeczeństwa.”

Minęło tyle lat, że do tematu można podejść mniej emocjonalnie. Niestety temat „losów tureckich” nie cieszy się popularnością wśród  historyków, dziennikarzy i blogerów. 

Z materiałów zamieszczonych w internecie udało mi się wycisnąć niewiele. 

Nie da się ukryć – inwestycja była imponująca. Łączną długość trasy koncesji oszacowano na 2500 km. Koncesja została wydana na 99 lat. Rachunek był taki – w zamian za koszty budowy linii koncesjonariusz miał otrzymywać od rządu tureckiego czynsz w wysokości 14 tysięcy franków francuskich za kilometr i 8 tys. za km od firmy obsługującej. Kwoty te obliczono tak, by uzyskać zwrot z inwestycji w wysokości 11% dla koncesjonariusza.

Koncesja została połączona z emisją obligacji osmańskich gwarantowaną przez syndykat utworzony również przez Hirscha. Rząd osmański mógł spełnić swoją gwarancję kilometrową dzięki gotówce przekazanej przez Hirscha.

Rząd turecki wyemitował 1 980 000 sztuk losów, każdy o wartości 400 franków, oprocentowanych na 3%, ze terminem zamknięcia loterii na 1974 rok, czyli loteria miała trwać 104 lata.

Raz w roku trzy losy wygrywały po 600 tys. franków a jeden milion franków.

Hirsch kupił je wszystkie po cenie 122,50 franków za jeden co kosztowało go  254 230 000 franków. 

Nie bawił się w detal. 750 tysięcy losów  po 150 franków sprzedał do konsorcjum trzech banków Société Générale de Paris, Paribas i Bank Anglo-Austriacki. Po odliczeniu kosztów zostało mu w kieszeni koło 16 milionów franków.  Konsorcjum puściło obligacje w obieg giełdowy na giełdzie paryskiej.

10 marca 1870 roku drugie 750 tysięcy losów tym razem po 180 franków puścił przez giełdy europejskie, w tym znaczną część przez giełdę wiedeńską. Do zakupu gorąco zachęcały dzienniki wiedeńskie. Maklerzy się bili, mając nadzieje na podbicie cen obligacji. Wiedeń akurat znajdował się w amoku spekulacji giełdowych. Szaraczkom oferowano zakup losów tureckich na raty. Ta operacja dała mu koło 38 milionów zysku.

W 1872 r. Wezyr zdecydował, że bośniacka część sieci nie zostanie zbudowana, co stanowiło  jedną trzecią linii. Takie rozwiązanie  odpowiadało Hirschowi, ponieważ była to ze względu na ukształtowanie terenu najtrudniejsza część do realizacji.

Koncesja z 1869 r. została rozwiązana, a „ Imperialne Towarzystwo Dróg Żelaznych z Turcji do Europy (fr. Société Impériale des Chemins de Fer de la Turquie d’Europe uważane było jedynie za przedsiębiorcę działającego w imieniu rządu osmańskiego, który przejął odpowiedzialność za operację. Ale „Towarzystwa dla Eksploatacji Kolei Orientalnych (Société Générale pour l’Exploitation des Chemins de Fer Orientaux  nadal musiała płacić czynsz w wysokości 8000 franków. Hirsch przeforsował więc klauzulę do umowy o wypowiedzeniu, która zobowiązywała firmę do zapłaty czynszu tylko wtedy, gdy „wynajmowana rzecz generuje duże przychody, a ruch jest aktywny”. 

W rzeczywistości ta nowa umowa podpisana 18 maja 1872 r. uwolniła bankiera od wszelkich zobowiązań, ponieważ rząd osmański „pozostaje jedynym i bezpośrednim dłużnikiem, zarówno w zakresie zapłaty odsetek, jak i amortyzacji składek.” Hirsch pozbył się garbu solidarności z subskrybentami. 

Posiadaczom losów płacono tylko 58% odsetek od należnych kuponów. Było to możliwe ze względu na rozproszenia obligacji i brak organizacji jednoczącej posiadaczy.

Natomiast losowania tak przeprowadzano, że największym szczęściarzem okazał się szwagier Hirscha. Też bankier. Dyrektor Banku Paryża i Holandii Paribas . Zupełnie przypadkiem kilkakrotnie zgarnął główną wygraną.

Kurs "losów tureckich"  w 1882 roku spadł z 180 do 25 franków. Klienci ponieśli znaczne straty.

Baron Hirsch po rozliczeniu się z rządem tureckim sprzedał swoje udziały w Kolejach Orientalnych na rzecz  Deutsche Bank i Wiener Bankverein.

Po czym zajął się filantropią.

 

 

---

tagi: giełda  hirsch  losy tureckie  kolej orientalna  obligacje 

	ewa-rembikowska
	24 września 2019 00:25

18     1807    8 zaloguj sie by polubić