Abacja (Opatija) była dobra na wszystko – na neurastenię, bronchit, nadmiar wolnego czasu, nudnego współmałżonka. Na dodatek przez cały rok. Tu ciągle świeciło słońce a oczy cieszyła wiecznie zielona roślinność i lazurowe wody Adriatyku. Zimy były łagodne i bezwietrzne. Latem kusiła wspaniała plaża oraz morze z wodą chłodną acz krystalicznie czystą. Do nieśpiesznych spacerów zapraszała prawie 12 kilometrowa promenada ciągnąca się aż do Lovranu. Liczne hotele i pensjonaty oferowały usługę skorą i rzetelną.

Miejscowość zaczęła rozwijać się od 1873 roku, kiedy to spółka akcyjna Cesarsko-Królewskiego Towarzystwa Kolei Południowej, nadmiar wolnych kapitałów zainwestowała w zakup gruntów, by wybudować na nich hotele i pensjonaty. Początkowo miała tam powstać tylko baza noclegowa w ramach turystyki kolejowej dla wyższych klas. Kolej zapewniała turystom nie tylko przejazd, ale i nocleg w luksusowych obiektach położonych na trasie podróży. Po zasięgnięciu opinii lekarzy postanowiono z nowo powstającego miasta stworzyć uzdrowisko z odpowiednio kosztownymi obiektami medycznymi dla osób z niedomogami układu nerwowego, krążeniowego, dróg oddechowych. Zaczęto rozwijać talasoterapię, czyli terapię wykorzystującą morski klimat oraz wszystkie substancje pochodzące z morza. Zauważono, że ciepła woda morska oraz wyciągi z glonów morskich umożliwiają wnikanie do skóry ciała minerałów oraz witamin, co sprzyja odnowie komórek, przyspiesza przepływ krwi jak również metabolizm.

Na projekt Towarzystwa Kolei Południowej, by z Abacji uczynić pierwszorzędny kurort przychylnym okiem spojrzał cesarz Franciszek Józef. Najpierw wysłał tam przedstawicieli dworu a potem wydał akt urzędowy (1889 rok) nadający Opatji rangę pierwszego uzdrowiska na austriackim wybrzeżu Adriatyku.

Pierwszym członkiem rodziny cesarskiej , który odwiedził Abację był arcyksiążę Albrecht, zwycięski feldmarszałek w bitwie pod Custozzą. W 1885 roku oddano do użytku hotel „Księżniczka Stefania”, na otwarcie którego przybył następca tronu z małżonką. Był to luksusowy obiekt z centralnym ogrzewaniem, basenem oraz salą kinową.

Wraz z Najjaśniejszymi do Abacji zaczęła przybywać arystokracja a za nią ci, którzy chcieli pokazać się w towarzystwie. Gości z każdym rokiem było więcej, by przed wybuchem I wojny osiągnąć liczbę 50 tysięcy kuracjuszy i turystów.

W 1873 r. Austriackie Towarzystwo Kolejowe wybudowało linię Wiedeń - Rijeka, z odnogą docierającą do centrum Abbazi. Z zimnego i zaśnieżonego Wiednia w ciągu 24 godzin można było dotrzeć w wytwornym wagonie sypialnym do miejsca czarującego klimatem i widokami.

W latach 1887- 1909 bywał tu Henryk Sienkiewicz, który raz nawet wybawił z kłopotu arcyksiężniczkę Stefanię, gdy drążek jej łódki, zaczepił się o linę parowca. Jej dama dworu nie potrafiła sobie poradzić. Pisarz, który wracał właśnie z morza jednym ruchem wiosła przełożył feralną linę, za co w podzięce otrzymał wdzięczny uśmiech i ukłon parasolką od Stefanii.

Bywał tu i Piłsudski, który dumał nad tym, jaką massa tabulettae otoczyć socjalizm, aby rodacy łatwo łyknęli tę tabletkę. Piłsudskiego gościł laryngolog ze Lwowa, Węgier z pochodzenia, późniejszy generał c-k armii Leopold Terenkoczy. Natomiast w pobliskim Lovranie u Stanisława Witkiewicza przyszły komendant szukał równowagi psychicznej po akcji PPS pod Bezdanami.

Lenin, który w roku 1903 zameldował się jako dr Jerzenkiewicz, przechadzając się po promenadzie, zastanawiał się jak namówić kapitalistów, by wyprodukowali sznur, na którym bolszewicy ich powieszą.

Przyjeżdżali do Abacji spiskowcy, konspiratorzy, rewolucjoniści, ale i nie znani z imienia i nazwiska szpiedzy i wywiadowcy. W pobliskiej Rijece była siedziba Węgierskiej Akademii Morskiej kształcąca oficerów dla floty handlowej i wojennej oraz główny port handlowy. Pula po 1866 stała się główną bazą marynarki wojennej Austro-Węgier. Podobną funkcję pełniła twierdza morska w Lošinj.

Arystokracja romansowała, rewolucjoniści spiskowali, kompozytorzy i pisarze szukali natchnienia a Isadora Duncan gorszyła dobrze wychowane córki swoim ubiorem i zachowaniem.

Korespondent Kuriera Warszawskiego w 1898 roku dziwił się, że praktycznie całą obsługę kurortu poczynając od bagażowego po lekarza pełnią Wiedeńczycy.

No właśnie, goście wymagali obsługi. Do Abacji po kawałek chleba przyjeżdżali mistrzowie budownictwa, dorożkarze, ogrodnicy, pracze, służący, pokojówki, damy do towarzystwa, lektorzy, nianie. Na drabinie społecznej niedaleko nich byli lekarze spa. Początkowo nie robili nic poza postępowaniem zgodnym z instrukcjami lekarzy domowych. Tam też trafił w grudniu 1897 roku lekarz żydowskiego pochodzenia Juliusz Cohn. Miał trzydziestkę na karku i potrzebę radykalnej zmiany dotychczasowego życia. Nie otrzymał posady asystenta na Uniwersytecie Wiedeńskim i jego kariera akademicka załamała się. Otworzył własną praktykę lekarską i czekał na pacjentów, którzy na razie go omijali. Sytuacja zmieniła się na wiosnę, kiedy to emerytowany pruski oficer straży, próbował popełnić samobójstwo podcinając sobie gardło. Szybka i sprawna interwencja Cohna uratowała niedoszłego denata przed wykrwawieniem. Wiadomość ta szybko rozeszła się po kurorcie i do młodego lekarza zaczęły ustawiać się kolejki. W 1901 roku mógł wykupić całą wille Felice, w której zaczynał swoją praktykę w dwóch odnajętych pokojach.

W tym samym roku do Abacji przeprowadziła się Maria Schleinzer solistka baletu wiedeńskiego a zarazem nieślubna żona arcyksięcia Otto, matka jego dwójki dzieci.

Według relacji dobrze poinformowanych biologicznym ojcem Marii był okulista Theodor „Gackl” Wittelsbach, brat austriackiej cesarzowej Elisabethe (Sissi), o czym bez wątpienia wiedziano na dworze. Na niektórych zdjęciach Maria jest uderzająco podobna do cesarzowej.

Jakie siły tu zadziałały? Czy cesarz miał dość skandalu, gdyż Otto opuścił żonę i mieszkał z kochanką? Czy Otto, który w 1901 roku wiedział już, że jest śmiertelnie chory, chciał zabezpieczyć po prostu przyszłość swojej ulubienicy i jej dzieci? czy sama Maria stwierdziła, że ma już 27 lat i zaraz jej kariera tancerki się zakończy, więc pora poszukać stabilnej przystani w konwencjonalnym małżeństwie z solidnym człowiekiem? Nie wiadomo też, kto wpadł na pomysł, by Marię wydać za lekarza uzdrowiskowego? Kto negocjował warunki? Czy sam Otto, czy któryś z jego licznych krewnych kręcących się nieustająco po kurorcie?

Problemem, który opóźnił ślub były kwestie wyznaniowe. Ona była wyznania katolickiego a on mojżeszowego. W końcu obydwoje wystąpili ze swoich wspólnot religijnych i zawrzeć związek małżeński przed władzą cywilną w dniu 26 lipca 1902 roku. Jednakże nie był to koniec, gdyż oboje stwierdzili, że jednak dobrze byłoby, gdyby ich związek pobłogosławił ksiądz katolicki. Juliusz zmienił wyznanie, ona wróciła do wspólnoty i po raz drugi pobrali się w miejscowym kościele 23 maja 1903 roku. Rok później urodził im się syn Hans a Juliusz adaptował dzieci żony.

Jego kariera potoczyła się gładko. Zyskał przede wszystkim pacjentów z najbliższego otoczenia cesarza. Stał się szacownym członkiem społeczności kurortu. W 1907 roku został członkiem Komisji Uzdrowiskowej Opatija. Był to organ, który wraz z administracją miasta był głównym moderatorem rozwoju miasta i turystyki. Poza tym zasiadał w Radzie Dyrektorów Banku - Aktien - Gesellschaft für die österreichische Riviera i piastował funkcję ordynatora dla urzędników służby cywilnej w Opatii. Wraz z redaktorem Franzem Kreiselem i pod patronatem prowincji Triest założył Land Tourist Association w celu promocji rozwoju turystyki w całym austriackim wybrzeżu. Był jego pierwszym i jedynym prezydentem. Dzięki działalności towarzystwa wprowadzono ekspresowe połączenie kolejowe Monachium -Abacja, skutecznie zapobieżono prywatyzacji części południowego wybrzeża uzdrowiska, a przedłużono nadmorską promenadę do Icici, łącząc w ten sposób promenadę Opatija z Lovranem.

Pozostała kwestia dzieci Ottona, które nosiły nazwisko panieńskie matki Marii a które dorastały w rodzinie Cohna pod nadzorem zaangażowanej przez dwór hrabiny Charlotte Boos-Waldeck. Guwernantka w 1911 roku poprosiła cesarza o uregulowanie statusu dzieci Ottona. 24 października Julisz Cohn otrzymał tytuł szlachecki – Cohn Edler von Hortenau. Od 25 maja 1912 roku tytułu i herbu mogła używać cała rodzina.

Jak widać niepoślednią rolę w prostowaniu ścieżek życiowych cesarskiej rodziny pełniły prawie że anonimowe guwernantki. Cesarstwo upadło i wszystko się skończyło.

Abbazia 1902 rok

Kurier Warszawski nr 60/1912

---

tagi: piłsudski  sienkiewicz  abbazia  opatija  kurort adriatycki  cohn  schleinzer  habsburg 

	ewa-rembikowska
	18 sierpnia 2019 22:50

29     2488    14 zaloguj sie by polubić