Największy hochsztapler okresu międzywojennego Ivar Kreuger znany jako Król Zapałek mówił, że kapitał głupoty ludzkiej jest nieograniczony.

Na patencie tym od niepamiętnych czasów jadą ci, którzy chcą żyć wygodnie i dostatnio, za to bez specjalnego wysiłku. Zawsze dobrze ubrani, elokwentni, z dobrymi biletami wizytowymi, na tyle sprytni, by się wkręcić w tzw. lepsze towarzystwo.

Takim też był Tadeusz Czyżewicz.

Urodził się w Jarosławiu w 1904 roku. Jego ojciec Stanisław był doktorem praw i komisarzem skarbowym w Kołomyi.

1914 Galicie Schematism

W roku 1921 rodzina przeniosła się do Poznania, gdzie pan Stanisław objął posadę kasjera w banku PKO, zaś jego syn jako złoty młodzieniec zaczął brylować w towarzystwie.

Tadeusz potrafił wkręcić się na każdy bal, czy zabawę. Rachunków w bufecie za siebie nie płacił, zaś niektórzy z gości ze zdziwieniem stwierdzali brak eleganckich rękawiczek, czy szalika.

Pomysłowy chłopak tymczasem pojawił się na Pierwszych Targach Poznańskich. Brał od wystawców pieniądze za ogłoszenia do jakiegoś katalogu, który nigdy się nie ukazał. Potem zaczął zbierać cegiełki na budowę floty narodowej oraz podszywać się pod wolontariusza Czerwonego Krzyża.

7 maja 1923 roku Poznań odwiedził francuski marszałek Ferdynand Foch. Władze  przygotowały uroczyste przywitanie na dworcu, potem przejazd przez miasto do Zamku. Były bale, bankiety, manewry wojskowe. Wizyta była obserwowana przez licznych dziennikarzy, wśród których znalazł się też Czyżewicz występując tym razem jako redaktor naczelny „Przeglądu Porannego” . Co zjadł i wypił przy okazji tej wizyty to jego.

Podobnie było podczas pierwszej wizyty prezydenta Mościckiego w Poznaniu w 1927 roku. Dziennikarze poznańscy i warszawscy mieli problem, aby dostać się na peron. Władze cywilne odsyłały ich do władz wojskowych a te z powrotem do cywilnych. Gdy dziennikarzom po licznych perturbacjach udało się w końcu sforsować wszystkie przeszkody ujrzeli Czyżewicza w gronie dygnitarzy oczekujących na pociąg. Ich zdziwienie było jeszcze większe, gdy okazało się, że ma jak najbardziej prawidłową legitymację uprawniającą do wstępu na peron.

Między 1923 a 1927 rokiem nasz bohater nie próżnował. Jesienią 1923 roku podjął studia w Warszawie, ale bardziej niż wkuwanie formułek prawnych kręciło go robienie interesów z niczego.

W 1924 roku powołał w Warszawie firmę pod nazwą „Lloyd polskiego przemysłu, handlu i rolnictwa”. Jego oferta obejmowała umieszczenie ogłoszeń po preferencyjnych cenach w dzienniku „Życie Warszawy”, w jednodniówce „Weteran 1863 r.”, w „Notatniku Telefonicznym” i innych.

Najwięcej zebrał pieniędzy na ogłoszenia w jednodniówce „Weteran 1836 r.”, gdyż nikt nie miał śmiałości odmówić zwłaszcza, że młody człowiek legitymujący się wizytówką „Tadeusz Wir-Czyżewicz – naczelny redaktor dziennika Życie Warszawy” zapewniał, że cały dochód zostanie przeznaczony na wsparcie dla uczestników powstania.

W ulotkach samozwańczy redaktor użył podstępu, informując iż dział literacki „Weteran 1863” pozostaje pod redakcją znanego działacza społecznego a zarazem prezesa weteranów Juliana Adolfa Święcickiego.

Aby bardziej uwiarygodnić przedsięwzięcie Czyżewicz kupił kilka egzemplarzy wydawnictwa pod identycznym tytułem, które ukazało się rok wcześniej nakładem Towarzystwa „Kresy” w Białymstoku. Następnie wyciął dane wydawnictwa, kilka ogłoszeń a na to miejsce wstawił swoje ogłoszenia i taki szablon przedstawiał klientowi. Naiwni klienci wierzyli, że jest to nowe wydawnictwo.

Niestety Czyżewicz zatrudnił dwóch wspólników i jeden z nich wydał go władzom śledczym.

Prowadzący sprawę naczelnik wydziału śledczego nakazał aresztować złotego młodzieńca. Przy okazji śledztwa wyszło na jaw, że prowadził on równolegle ajencję reklamową pod nazwą „Car” przy ulicy Reja 3, czyli w miejscu zamieszkania. Z Poznania łapał klientów warszawskich też na makietę przyszłego wydawnictwa. Wyłudził znaczne sumy od kilkudziesięciu firm warszawskich.

Okazało się również, że złoty młodzieniec został skazany 11 stycznia 1923 roku za kradzież na kilkumiesięczne więzienie, ale karę zawieszono na 2 lata. Zanim pojawił się z powrotem w Poznaniu zaliczył jeszcze kilka kar więzienia po kilkanaście miesięcy.

Miał czas, by przemyśleć kilka spraw i teraz to naprawdę przygotował się do kolejnej hochsztaplerki znakomicie. W roku 1931 założył w Poznaniu sześć firm, z których jedna miała uwiarygadniać kolejną.

I tak powstała: Arja, Banque Generale de Credit, Stylograph, Higjena Słowa, Agentura i Komis, Rozkład Jazdy Autobusów. Wszystkie te biznesy mieściły się w mieszkaniu Wandy Karońskiej.

Prezes przy pracy. Tajny Detektyw Nr 8/1933

Wydawnictwo Arja wydawała miesięcznik z ogłoszeniami Agentura i Komis. Zachętą do prenumeraty miały być okazyjnie niskie ceny porad prawnych.

Z kolei prenumeratorzy w każdym numerze byli zachęcani do wstąpienia do Spółdzielni Hipoteczno-Kredytowej.

W myśl statutu każdy wstępujący do Spółdzielni członek został zobowiązany do wpłaty 50 zł wpisowego, 100 złotych tytułem udziału oraz 10% prowizji od kwoty przyszłego kredytu. Prezes zatrudnił agentów, wysłał ich do Małopolski i Kongresówki, by tam przekonywali rolników, drobnych kupców, rzemieślników do wstępowania do spółdzielni. Czasy były ciężkie, banki nie chciały udzielać kredytów, więc można powiedzieć, że Czyżewicz wyczuł dobrze swój target. Wkrótce zgromadził kapitał w wysokości 33 tysięcy złotych.

Oszust prowadzenie księgowości powierzył Karońskiej, która zielonego pojęcia o tym nie miała. Podsuwał jej do księgowania sfałszowane rachunki. Trwało to 5 miesięcy. W maju 1932 roku zatrudnił Karola Seidlera, który co prawda też nie był księgowym, ale zorientował się, że coś jest nie tak. Za przymykanie oka na nieprawidłowości Seidler był oczywiście odpowiednio wynagradzany.

Czyżewicz hulał, latał samolotami, organizował bankiety, żył jak panisko.

Mijały miesiące, kredyt dostało może dwóch członków spółdzielni.

Bilans za 1931 rok został sfałszowany przez bilansistę Wegnera, który policzył sobie za to 1150 zł.

Ponieważ tych pieniędzy nie dostał, więc zgłosił sprawę do Rady Nadzorczej, która odwołała Czyżewicza. Ten niewiele myśląc zawiesił Radę.

W końcu zirytowani członkowie spółdzielni powiadomili prasę. Ilustrowany Kurier Codzienny opisał ich sytuację. Oszukani zawiadomili prokuraturę, która zleciła Komisji Rewizyjnej sprawdzenie ksiąg.

Efektem stało się aresztowanie Czyżewicza.

Jego proces rozpoczął się 14 stycznia 1933 roku. Sąd wydał wyrok 5 lat więzienia z pozbawieniem praw obywatelskich. Oskarżony prosto z sądu trafił do więzienia. Oszukani niestety pieniędzy nie odzyskali.

Czy innych hohsztaplerów  ten wyrok zniechęcił? Ależ, skądże...

---

tagi: poznań  oszustwo  hochsztapler czyżewicz 

	ewa-rembikowska
	28 października 2023 16:03

32     1605    9 zaloguj sie by polubić